TRILTAFELS
Groninger metselaars en Groningse timmerlui bouwen Groningse huizen op Italiaanse triltafels. (En binnenkort hebben we er zelf eentje, op Zernike!) Eigenlijk is het een verkeerd woord, ze trillen niet, ze schudden.
In het Engels zijn het dan ook 'shaker tables' geen 'trembling tables'. Maar ja, triltafel bekt wat lekkerder dan schudtafel.
Zo'n tafel simuleert de krachten die er tijdens een aardbeving op een huis komen te staan, door hem hard heen en weer te trekken. Naar voren en naar achteren en een beetje tafel wil ook nog wel naar links en rechts. En als zo'n huis dan uit elkaar valt, hopen ze te ontdekken waar de zwakke plekken zaten zodat ze die kunnen aanpakken waardoor een huis aardbevingsbestendiger (niet: aardbevingsbestendig!) wordt en de kans groter is dat mensen er levend onder vandaan kunnen komen.
Bij aardbevingen komen verschillende soorten krachten vrij, we hebben ondertussen allemaal wel eens gehoord van de P-waves, de S-waves, de Love waves en de Rayleigh waves. (En nee, Love waves hebben niks met liefde te maken maar alles met de voorspeller ervan, Augustus Edward Hough Love.) (Oh ja en ook meneer Rayleigh voorspelde weer andere bewegingen die volgens hem wel moesten ontstaan bij een beving. Later bleek dat te kloppen.)
't Is ongelijk verdeeld in de wereld, er zijn seismische golven die dwars door de aarde gaan (maar die kunnen wij ook voelen) en er zijn golven die langs het oppervlak gaan. En ja, die voelen we natuurlijk ook.
Die eerste twee bewegingen gaan dwars door de aarde. Dat zijn die P-wave en die S-wave. De seismologen spreken dan van 'Body-waves'.
De P-wave is de snelle jongen van de familie. Na de klap gaat hij gelijk met grote snelheid op reis. Hij laat zich ook door niks tegenhouden en onderweg druk hij alles een beetje voor zich uit, waarna het weer terugspringt in de oude staat. Denk aan de rammelende ramen na een onweersklap, de geluidsgolven zijn eigenlijk P-waves die het glas opzij drukken en weer terug laten komen.
Tijd voor een animatie. Daarin zien we wat zo'n P-wave doet. Let op de zwarte blokjes, daar is duidelijk te zien hoe ze bewegen.
Z'n iets langzamer broertje is de S-wave. En niet alleen is hij langzamer, bij vloeistoffen stopt hij zelfs. Door deze eigenschap kregen de seismologen het idee dat de korst van de aarde eigenlijk min of meer vloeibaar is.
S-waves nemen de tijd om ook rots-deeltjes op en neer of heen en weer te bewegen en dat kost snelheid en energie.
Alweer een animatie! Daarin zien we de beweging van, de S-wave. (De zwarte blokjes zijn er ook weer.)
De beide andere golven zijn die oppervlakte golven. 'Surface-waves'. Ze komen altijd na de beide eerste want door de kromming van de aarde te volgen, ben je langer onderweg. Het zijn trouwens die oppervlakte golven die verantwoordelijk zijn voor de schade. Wel nemen ze in kracht af bij 'echte' aardbevingen, als die dieper zitten.
De Love wave is de snelste van de oppervlakte golven. Ze veroorzaken een horizontale, zijwaardse beweging. Ook daar is natuurlijk weer een animatie van die je even rustig moet bekijken. Het lijkt een golfbeweging maar de paarse pijltjes laten zien wat de animatie wil uitbeelden.
De golf van meneer Rayleigh tenslotte, maakt een wat draaiende beweging, net als golven aan het strand.
Wat we nu dus nodig hebben is een animatie van zo'n triltafel, om te zien welke golven die veroorzaakt. Maar zo'n triltafel is een bijzonder saaie jongen, hij golft niet. Hij 'shaked' alleen maar. We konden er ook geen spetterende animatie van vinden.
Kijk de verschillende animaties nog eens terug. En verbeeld je dan dat die vier zwarte blokjes de stenen van het fundament van je huis zijn....
En hoe ze onderling, min of meer onafhankelijk van elkaar, bewegen!
Opeens begrijp je dan waarom taxateurs niet naar fundamenten (mogen) kijken....
Opeens begrijp je dat ze boven de grond met elastische kit werken, zodat nooit duidelijk zal worden dat onder de grond, heel dicht bij huis, het eigenlijke probleem zit. Veroorzaakt, niet door de aardbevingen, maar door de gaswinning. Met bevingen en alle soorten van golven als gevolg.
En triltafels? Zet er eens twee naast elkaar en bouw daar een huis op. Laat ze dan samen trillen. En na afloop laat je één tafel voorzichtig 5 of 10 centimeter zakken. En dan praten we verder.
(Animaties zijn van de MTU, de
Michigan Tech University)
Deel dit artikel op Facebook!