Herman Damveld, 27 november 2023

 

In de provincies Friesland, Drenthe, Overijssel en Gelderland pleiten verschillende politieke partijen voor de bouw van kerncentrales als oplossing voor de energieproblemen.^{1 2 3 4} Dat diep onder de grond van deze provincies minstens tweehonderd meter dik zout ligt dat mogelijk geschikt is voor de opslag van het kernafval van deze centrales, daarover hoor je ze niet. Toch is dit al bekend vanaf 1987. Toen bracht de door de regering ingestelde Commissie Opberging te Land (OPLA) een rapport uit met op pagina 56 maar liefst 34 zogeheten zoutvoorkomens (zie de figuur).

 

In het noorden en oosten van Nederland zijn op een aantal plekken in de ondergrond dikke zoutlagen van soms wel honderden meters dik te vinden. Deze zoutlagen zijn ontstaan doordat miljoenen jaren geleden het water uit binnenzeeën is verdampt, waarna het zout achterbleef.

Boven op deze zoutlagen zetten zich nieuwe gesteentelagen af. Het zout is lichter dan de aard- of gesteentelagen. Het effect daarvan is te vergelijken met een bal die onder water wordt geduwd. Als de bal onder water wordt losgelaten, komt deze vanzelf weer boven de waterspiegel uit. Bij breuken in dit zogeheten ‘dekgesteente’ wordt een deel van het onderliggende zout naar boven gedrukt en door de breuken heen geperst. Dit verschijnsel heet in de geologie ‘diapirisme’.⁵ Een verdikking van het zout waarbij de bovenliggende lagen niet worden doorbroken, heet een zoutkussen (zoals onder Twente). Is het zout wel door die lagen heen gebroken en ver omhoog gekomen, dan spreekt men van een zoutkoepel of zoutpijler (zoals bij Pieterburen).

 

In genoemde provincies gaat het om kerncentrales met een elektrisch vermogen van 30 tot 470 Megawatt (MW). Rob Jetten (D66), demissionair minister van Klimaat en Energie, constateerde op 11 november 2023 dat die nieuwe kerncentrales die vaak omschreven worden als ‘kleine kerncentrales’. Over de afmetingen van die kleine kerncentrales hebben volgens Jetten “veel mensen er een romantisch beeld bij.” Dat is onterecht, want de bedrijven die een dergelijke kerncentrale beloven, “bouwen gewoon het formaat van de kerncentrale Borssele.”⁶