Aardbevingen Groningen: de oorzaken uiteengezet¹

 

Waarom we in Groningen tot het jaar 2040 rekening moeten houden met aardbevingen. Een korte, zo eenvoudig mogelijke uitleg.

Het Groningse gas zit onder hoge druk opgesloten in zandsteenlagen die volgens het Staatstoezicht op de Mijnen in het hele Groningen-veld met elkaar in verbinding staan. Veranderingen in de drukverdeling worden na een aantal jaren uitgevlakt. Het maakt daarom niet veel uit waar precies het gas gewonnen wordt. Het is als met het leegpompen van een vijver: het waterniveau zakt uniform, ongeacht de plek waar de pomp is.^{2 3} Een verschil is wel dat het bij het Groningen-veld veel geleidelijker gaat dan bij water. Het duurt vijf tot 10 jaar voordat de druk overal gelijk is.

De uiteindelijke oorzaak van de aardbevingen in het Groningen-veld is de drukdaling in de ondergrond. De druk wordt aangegeven in ‘bar’. We kennen waarschijnlijk wel de begrippen millibar of barometer. Daarbij gaat het om de luchtdruk, die gemiddeld 1 bar is. Een millibar is een duizendste bar.

Op drie kilometer diepte waar het gasveld zit, is de druk veel hoger dan aan het aardoppervlak. Aanvankelijk was de druk in het gasveld 350 bar. De druk daalt met ongeveer 1 bar bij iedere 8 miljard m³ gas dat wordt gewonnen. De gemiddelde druk in het veld is nu ongeveer 75 bar. Deze drukverlaging heeft geleid tot het inklinken van de diepe ondergrond, ook wel compactie genoemd. Deze compactie veroorzaakt de aardbevingen. Bij ongeveer 200 bar begonnen de problemen met aardbevingen en bodemdaling.

De drukdaling die er nu al is, kan - ook als we meteen zouden stoppen met de gaswinning - in de komende jaren nog tot aardbevingen leiden. Het is heel moeilijk, zo niet onmogelijk, daar nog iets aan te doen.

Ook het drukverschil tussen het noordelijke deel van het Groningen-veld (nabij Loppersum) en het zuidelijke deel is van belang. De gaswinning gebeurt in het zuidelijke deel. Daardoor is de druk in het noordelijke deel met 85 bar nu 20 bar hoger dan in het zuidelijke deel met 65 bar.

De regering is echter van plan tot 2030 nog zo’n 100 miljard m³ gas te winnen uit het Groningen-veld. Dit geeft een verdere verlaging van de druk in het zuidelijke deel met 12 bar naar 53 bar. Als in 2030 de winning stopt, zullen de drukverschillen in de ondergrond naar een evenwicht toegaan. De druk in het noordelijke deel zal dan afnemen en de druk in het zuidelijke deel toenemen. Dit duurt vijf tot tien jaar (2035-2040). Tot 2040 komen dan nog aardbevingen voor, met name in het noorden waar de druk immers afneemt.

 

  Deel dit artikel op Facebook!